Kapitał ludzki jest źródłem wartości firmy. W dynamicznie rozwijającej się organizacji personel jest czynnikiem przewagi konkurencyjnej. Celem zarządzania zasobami ludzkimi jest wykorzystanie ich w taki sposób aby pracodawca osiągnął optymalne korzyści z ich zdolności, a przy tym żeby pracownicy uzyskali materialne i psychologiczne wynagrodzenie wynikające z ich pracy. Cele zarządzania kapitałem ludzkim można ująć następująco:
· umożliwienie kierownictwu osiągnięcie obranych celów poprzez zaangażowanie personelu
· wykorzystywanie w pełni umiejętności i możliwości zatrudnionego personelu
· motywowanie zaangażowania pracowników przez regularną kontrolę jakości ich działań
· spajanie zasad polityki dotyczących zasobów ludzkich z planami rozwoju firmy
· opracowanie spójnego zestawu zasad polityki personalnej i zatrudnienia, co ma na celu optymalną obsadę stanowisk
· przyjęcie etycznych zasad zarządzania pracownikami
· zapewnienie wszystkim równych szans
· stworzenie optymalnych warunków do pracy
· podtrzymywanie gotowości do elastycznego działania w ramach tak zwanej organizacji zdolnej do adaptacji a zarazem po to, aby wciąż dążyć do doskonałości
Niewłaściwe wykorzystywanie kadr prowadzi do nadmiernej eksploatacji i lobbingu, a co za tym idzie przemęczenia i wypalenia zawodowego personelu oraz spadku jego efektywności.
Kierowanie ludźmi to przede wszystkim rozwiązywanie problemów pojawiających się w układzie przełożony – podwładny. Pojawiają się one z powodu zróżnicowania ludzi. Mają oni odmienne oczekiwania i aspiracje, poglądy, doświadczenia, a także różne wyobrażenia swojej roli w organizacji jak i roli kierownika w urzeczywistnianiu jej celów. Przez zarządzanie rozumie się więc procesy organizowania, planowania, kontrolowania, przewodzenia działalnością członków organizacji oraz wykorzystywanie jej innych zasobów dla osiągnięcia celów.
· Funkcja organizowania zawiera w sobie czynności przygotowawcze do realizacji zaplanowanych zadań.
· Funkcja planowania polega na przewidywaniu czynników mogących mieć wpływ na działalność organizacji i przygotowuje odpowiednie do nich sposoby postępowania.
· Funkcja kontrolna obejmuje czynności związane z porównywaniem rzeczywistego przebiegu działań z przyjętymi założeniami
· Funkcja przewodzenia obejmuje zbiór oddziaływań na całość organizacji, aby jej wszystkie części przyczyniły się do osiągnięcia obranego celu.
Głównymi zasadami zarządzania kadrami są usystematyzowanie i decentralizacja przy elastycznym podziale funkcji i dużym znaczeniu pracy zespołowej. Inicjatywa należy do kierownika najwyższego szczebla. Sposób kierowania wyznaczany jest przez cele, które stawia przez sobą kierownictwo, lecz jednocześnie członkowie rad nadzorczych powinni kierować się zasadami zarządzania zasobami ludzkimi. To oni powinni opracować program zmian i sprawnie przeprowadzić swój zespół przez okres przejściowy. Wprowadzenie zasad zarządzania personelem należy do obowiązków kierownictwa jednak większą odpowiedzialność przejmują kierownicy liniowi, którzy dzielą swoje obowiązki z kierownikami zajmującymi się obsługą kadr. Ta grupa osób jest całkowicie odpowiedzialna za to do jakiego stopnia wykorzystują potencjał twórczy swoich podwładnych. Cechą wyróżniającą zarządzanie zasobami ludzkimi jest zwrócenie uwagi nie na samą zdolność myślenia strategicznego, lecz na umiejętność dostrzegania strategicznego kierunku rozwoju w odpowiedni sposób. Kolejną zasadą jest spójność. Gospodarowanie kadr zmierza do opracowania wewnętrznego, spójnego systemu wzajemnie uzupełniających się działań. Dzięki temu unika się fragmentarycznego wcielania w życie nie powiązanych ze sobą pomysłów. Charakterystyka postaw i zachowań pracownika to kolejna zasada polegająca na tym, że przedsiębiorstwo chcące realizować przykładne zarządzanie zasobami ludzkimi, powinno zatrudniać ludzi, którzy dobrze wpisują się w model kulturowy firmy oraz osoby, które będą wspierały zakład w osiąganiu założonych celów. Zasada dotycząca relacji przełożony – podwładny polega na możliwości stworzenia więzi zaufania między kierownictwem i pracownikami dzięki wykorzystaniu metod, które wyrażają szacunek dla jednostki. Polegają one na otwartym, demokratycznym sposobie zarządzania.
Ogólny cykl zarządzania kadrami, który opiera się na czterech zasadach uniwersalnych może być wykorzystywany we wszystkich organizacjach.
· Strategiczna integracja – zapewnienie integracji polityki zasobów ludzkich i strategii ekonomicznych, wprowadzanie w życie zasad zarządzania zasobami ludzkimi, a także obserwacja w jakim stopniu strategie te są realizowane w codziennej pracy kierowników liniowych.
· Poświęcenie i oddanie – tworzenie więzi personelu z zakładem pracy.
· Elastyczność – tworzenie struktur otwartych i gotowych na zmiany, oparcie modelu stanowisk na ich wzbogacaniu lub na zasadach autonomiczności zespołów pracowniczych oraz wszechstronności ich członków
· Jakość – zapewnienie profesjonalnego kierownictwa o wysokich kwalifikacjach oraz personelu, który jest w stanie utrzymać produkcję na niezmienne najwyższym poziomie.
Należy przestrzegać także zasad etycznych. Każdy pracownik ma prawo do bycia oceniania w sposób uczciwy i obiektywny. Kadra zarządzająca nie może kierować się przy podejmowaniu jakichkolwiek decyzji czynnikami zewnętrznymi, sytuacją rodzinną, wyznaniem, kolorem skóry, poglądami. Oczywiście kierownik ma prawo i obowiązek oceniając wyniki pracy zachowanie i postawę pracownika, a także inne aspekty jego działalności. Zdarza się, że kierownicy często próbują unikać ocen, ponieważ mogą one wywołać konflikty i mieć negatywny wpływ na relacje zachodzące między personelem. Jednakże ocenianie jest niezbędne, by funkcje związane z zarządzaniem potencjałem pracy takich jak tworzenie zespołów, zwalnianie, zatrudnianie pracowników, doskonalenie zawodowe, awanse, delegacje mogły być prawidłowo wypełniane.
Istnieją cztery zasady etycznego zarządzania zasobami ludzkimi, które sformułowały Diana Winstanley i Kate Stuart – Smith w 1966 roku:
· szacunek dla pracownika
· wzajemny szacunek
· proceduralna sprawiedliwość
· przejrzystość
Pierwszą z zasad jest szacunek dla pracownika to znaczy danie mu prawa głosu. Drugą jest wzajemny szacunek polegający na tworzeniu w organizacjach społeczności, interesów i rozwiązywania konfliktów, które wynikają z nieprawidłowego komunikowania się. Trzecia zasada to proceduralna sprawiedliwość jest to zajmowanie się kwestiami dotyczącymi sposobów traktowania ludzi. Czwarta to przejrzystość, a zatem wyjaśnienie pracownikom decyzji, procedur i propozycji kadry kierowniczej.
Zastosowanie tych zasad należy dostosować do celów polityki danej organizacji w zależności od tego jaką filozofią kierują się przedstawiciele kierownictwa.
